Kış geldi, LNG fiyatları uçtu

Türkiye, yıllık ortalama 45-50 milyar metreküp doğal gaz tüketiyor. Gazın tamamına yakın bölümü, yurt dışından ithal ediliyor. Rusya, Azerbaycan ve İran’dan boru hatları üzerinden doğal gaz; ABD, Cezayir, Katar ve Nijerya’dan da sıvılaştırılmış doğal gaz satın alınıyor.

LNG’NİN YÜKSELİŞİ

BOTAŞ, 2018 yılından bu yana fiyatı petrol ve türevlerine bağlı olan pahalı boru gazında frene bastı. Fiyatı, arz ve talebe göre değişen, bu nedenle daha “esnek” özellikler gösteren LNG (sözleşmeli ithalatın yanı sıra spot piyasadan) alıyor. 2018’de toplam gaz ithalatı içinde yüzde 20 olan LNG’nin payı, 2019’da yüzde 28’e, 2020’nin ilk yarısında yüzde 40’lara yükseldi. İthalatta, birinci sırada ABD bulunuyor.

BOTAŞ, böylece, ortalama ithalat fiyatını aşağı çekti, gaz satış fiyatlarını da (sübvansiyon devam etse de) belli düzeyde tuttu.

LNG’nin payının artması, BOTAŞ ve özel sektörün işlettiği ya da kurduğu tesislerin sayısına da yansıdı. İzmir’de, Kalyon-Kolin’in işlettiği Etki Liman ve Çolakoğlu Grubu’nun kontrolündeki Egegaz bulunuyor. Özel sektörün, yeni LNG tesislerine ilgisi sürüyor.

FİYATLAR HIZLA ARTTI

Bu yılın ilk yarısında, küresel ölçekte koronavirüs salgınının başlaması ve ardından gelen karantina döneminde her 1000 metreküpü 70-75 dolara kadar gerileyen LNG’de fiyatlar, son aylarda hızlı bir tırmanışa geçti. Uzak Doğu’dan Çin, Japonya ve Güney Kore’den gelen yoğun talep ve Avrupa’da kış mevsiminin başlamasıyla birlikte fiyatlar, 180-190 dolara kadar çıktı.

BOTAŞ, Kasım ve Aralık aylarında ne yapacak? BOTAŞ’ın, doğal gaz sisteminin işleyişi için öncekine göre daha az olmakla birlikte LNG ithal etmeyi sürdürmesi gerekiyor. Rusya ve İran’dan, tüketilmeyen gazın parasının ödenmesi yaptırımı anlamına gelen “al ya da öde” riskini de dikkate alarak, ithalatta boru gazına ağırlık vermesi bekleniyor. Azerbaycan’dan da sözleşmesine “uygun” olarak gaz çekişi devam edecek. Azerbaycan’dan, Haziran 2020-Haziran 2021 döneminde 6 milyar metreküp gaz alma taahhüdü bulunuyor.

(AA)